27 Mart 2012

OSI Modeli ve Katmanları

OSI Modeli ve Katmanları

OSI modeli (Open Systems Interconnection): iki bilgisayar arasındaki iletişimin nasıl olacağını tanımlamaktır. OSI Modeli herhangi bir donanım ya da bilgisayar ağı tipine göre değişiklik göstermemektedir. OSI'nin amacı ağ mimarilerinin ve protokollerinin bir ağ ürünü bileşeni gibi kullanılmasını sağlamaktır.

7- Uygulama Katmanı: Programların ağı kullanabilmesi için araçlar sunar. Bilgisayar uygulaması ile ağ arasındaki arabirim görevini yerine getirmektedir. Katmanların sıralanışında kullanıcıya en yakın olanıdır. Sadece bu katman diğer katmanlara servis sağlamaz. Uygulama katmanında ise uygulamaların network üzerinde çalışması sağlanır. Uygulama katmanı ağ hizmetini kullanacak olan programdır. Bu katman kullanıcının gereksinimlerin karşılar. Örneğin veritabanı uygulaması ya da e-mail uygulaması. Uygulama katmanı iletişim kuralları: HTTP, SMTP, POP, SNMP, FTP, Telnet, NFS, NTP, SSH, GTP, SDP

6- Sunum(Sunuş) Katmanı: Yollanan verinin karşı bilgisayar tarafından anlaşılabilir halde olmasını sağlamaktır. Bu katman verileri, uygulama katmanına sunarken veri üzerinde kodlama ve dönüştürme işlemlerini yapar.  Ayrıca bu katmanda; veriyi sıkıştırma/açma, şifreleme/şifre çözme işlemlerinide yerine getirir. Sunum Katmanın iletişim kuralları: TDI, ASCII, EBCDIC, MIDI, MPEG

5- Oturum Katmanı: Bir bilgisayar birden fazla bilgisayarla aynı anda iletişim içinde olduğunda, gerektiğinde doğru bilgisayarla konuşabilmesini sağlar. Oturumun kurulması, yönetilmesi ve sonlandırılmasını sağlar. Haberleşmenin organize ve senkronize edilmesini sağlar. Eğer veri iletiminde hata oluşmuş ise tekrar gönderilmesine karar verir. Oturum katmanı iletişim kuralları: Named Pipes, NetBIOS, SIP, SAP, SDP

4- Ulaşım(Taşıma) Katmanı: Üst katmanlardan gelen veriyi ağ paketi boyutunda parçalara böler. Taşıma katmanı alt katmanlar ve üst katmanlar arasında geçit görevini görür. Alt katmanlar verinin ne olduğuna bakmandan karşı tarafa yollama işini yaparken üst katmanlarda kullanılan donanım ile ilgilenmeden verinin kendisi ile uğraşabilirler. Ulaşım katmanının oluşturduğu bilgi bloklarına bölüm(segment) denir. Taşıma Katmanı iletişim kuralları: DCCP, SCTP, SPX, TCP, UDP

Taşıma Katmanı Servisleri

Bağlantı yönelimli: Bağlantısız modellerle anlaşmak normalde daha kolaydır. Bu yüzden Ağ Katmanının sadece bağlantısız bir servisi desteklediği yerlerde, Taşıma Katmanının başına genellikle bağlantı yönelimli servis kurulur.

Aynı sırada iletim: Ağ katmanı genellikle gönderilen paketlerin aynı sırayla karşı tarafa iletilmesini garanti etmez. Ama Taşıma Katmanı garanti edebilir. Bunu sağlamanın en kolay yolu her pakete bir numara verilmesi ve alıcıya, paketleri yeniden sıralaması için izin verilmesidir.

Güvenilir veriler: Paket kuyrukları dolduğunda ve ağ düğümleri paketleri silmek zorunda kaldığında, paketler ağ yoğunlukları nedeniyle yönlendirici, ağ anahtarı, ağ köprüsü veya hostlarda kaybolabilirler. Ethernet bozuk paketleri tekrar tekrar göndermediği için, paketler parazit nedeniyle kaybolabilir veya zarar görebilirler. Yada paketler yanlış sırayla iletilebilirler. Bazı Taşıma Katmanı protokolleri, örneğin TCP, bu hatayı hata kontrol yöntemleriyle düzeltebilir.

Akış kontrolü: Bilgisayarlardaki bellek miktarları sınırlıdır. Akış kontrolü, bu bellek miktarının dolarak alıcının boğulmasını engeller. Bazen bu güvenliği ağda sağlayabilir, ama ağın yapmadığı yerlerde Taşıma katmanı bu hizmeti verir.

Tıkanıklıktan kaçınma: Bir ağ düğümünün kuyruk tamponu dolduğunda ve paketleri düşürmeye başladığında, bu yoğunluk nedeniyle ağ tıkanıklığı meydana gelir. Bu servis sayesinde bant genişlğinin kullanımı azaltılarak bu problem aşılabilir.

Bayt yönlendirme: Taşıma katmanı verilerle paket paket ilgilenmektense, bu özellik sayesinde bağlantıyı baytların akışı şeklinde inceleyebilir. Farklı boyuttaki paketlerle uğraşmaktan daha iyi bir yöntemdir.

Portlar: Portlar ile, aynı konumdaki çoklu varlıklar adreslenir. Örneğin, bir posta adresinin ilk satırı bir tür porttur, ve aynı evin farklı sakinleri arasında ayırım yapmaktadır. Bilgisayar uygulamalarının herbiri kendi portlarındaki bilgileri dinledikleri için, aynı anda birden fazla ağ tabanlı uygulamaları kullanabilmekteyiz.

3- Ağ Katmanı: Veri paketine farklı bir ağa gönderilmesi gerektiğinde yönlendiricilerin kullanacağı bilginin eklendiği katmandır. Bu katman, veri paketlerinin ağ adreslerini kullanarak bu paketleri uygun ağlara yönlendirme işini yapar.  Bu katmanda iletilen veri blokları paket olarak adlandırılır.  Adresleme işlemlerini (Mantıksal adres ve fiziksel adres çevrimleri) yürütür. Yönlendiriciler (Router) bu katmanda tanımlıdırlar.
 Ağ katmanı , sunucular arası yönlendirme dahil olmak üzere kaynaktan hedefe paketin iletilmesinden sorumludur,halbuki veri bağlantı katmanı aynı bağlantı üzerindeki çerçevenin iletilmesinden sorumludur. Ağ katmanı iletişim kuralları: IP, ICMP, IPsec, ARP, RIP, OSPF, BGP

TCP/IP modeli ile ilişkisi: TCP/IP modeli RFC 1122’de tanımlanmıştır.Bu model Internet katmanı olarak adlandırılır ve bağlantı katmanının üzerindedir. Bir çok kitapta ve diğer kaynaklarda sıklıkla Internet katmanı, OSI’nin ağ katmanına eşlenmiştir. TCP/IP nin internet katmanı aslında sadece ağ katmanının alt fonksiyonlarından biridir. Sadece bir tür ağ mimarisini tanımlar, bu da internettir. TCP / IP bir temel tasarım kriteri değildir ve genel olarak "zararlı" (RFC 3439) kabul edildiğinden beri bu modelleri direk olarak karşılaştırmaktan kaçınılmalıdır.

2- Veri Bağlantısı Katmanı: Ağ katmanından aldığı veri paketlerine hata kontrol bitlerini ekleyerek çerçeve (frame) halinde fiziksel katmana iletme işinden sorumludur.  İletilen çerçevenin doğru mu yoksa yanlış mı iletildiğini kontrol eder, eğer çerçeve hatalı iletilmişse çerçevenin yeniden gönderilmesini sağlar.  Ayrıca ağ üzerindeki diğer bilgisayarları tanımlama, kablonun o anda kimin tarafından kullanıldığının tespitini yapar. Veri bağlantısı katmanı iki alt bölüme ayrılır: LLC ve MAC

Media Access Control (MAC): MAC alt katmanı veriyi hata kontrol kodu (CRC), alıcı ve gönderenin MAC adresleri ile beraber paketler ve fiziksel katmana aktarır. Alıcı tarafta da bu işlemleri tersine yapıp veriyi veri bağlantısı içindeki ikinci alt katman olan LLC'ye aktarmak görevi yine MAC alt katmanına aittir.

Logical Link Control (LLC): LLC alt katmanı bir üst katman olan ağ katmanı (3. katman) için geçiş görevi görür. Protokole özel mantıksal portlar oluşturur (Service Access Points, SAP). Böylece kaynak makinada ve hedef makinada aynı protokoller iletişime geçebilir (örneğin TCP/IP  TCP/IP). LLC ayrıca veri paketlerinden bozuk gidenlerin (veya karşı taraf için alınanların) tekrar gönderilmesinden sorumludur. Flow Control yani alıcının işleyebileğinden fazla veri paketi gönderilerek boğulmasının engellenmesi de LLC'nin görevidir.

Veri bağlantısı katmanının iletişim kuralları: Ethernet, Token Ring, FDDI, PPP, HDLC, Frame Relay, ATM, Fibre Channel

1- Fiziksel(Donanım) Katmanı: Verilerin fiziksel olarak gönderilmesi ve alınmasından sorumludur. Bu katmanda tanımlanan standartlar taşınan verinin içeriğiyle ilgilenmezler. Daha çok işaretin şekli,fiziksel katmanda kullanılacak konnektör türü, kablo türü gibi elektriksel ve mekanik özelliklerle ilgilenir. Hub’lar fiziksel katmanda tanımlıdır. Fiziksel katmanın iletişim kuralları: RS-232, V.35, V.34, T1, E1, 10BASE-T, 100BASE-TX, ISDN, SONET, DSL, 802.11a/b/g/n

OSI Modeli ve Katmanları

Kısaca Katmanlar, Görevleri ve Kullandıkları veri adı
Uygulama: Kullanıcının uygulamaları (Data)
Sunum: Aynı dilin konuşulması; veri formatlama, şifreleme (Data)
Oturum: Bağlantının kurulması ve yönetilmesi (Data)
Taşıma: Verinin bölümlere ayrılarak karşı tarafa gitmesinin kontrol edilmesi (Segment-Bölüm)
Ağ: Veri bölümlerinin paketlere ayrılması, ağ adreslerinin fiziksel adreslere çevrimi (Paket)
Veri iletim: Ağ paketlerinin çerçevelere ayrılması (Frame-Çerçeve)
Fiziksel: Fiziksel veri aktarımı (Bit)